Natüralist Üslup

"Natüralist üslup 15. yüzyıl ortalarından başlayıp 17. yüzyılda içine alan bir gelişme gösterip Osmanlı Saray sanatının her kolunda başarılı bir şekilde uygulanmıştır. 16. yüzyıl ortasından itibaren natüralist üslupta lale, karanfil, sümbül, gül gibi çiçekler vazgeçilmez motifler haline gelmişlerdir. Zamanla hurma ağacı, asma dalı, çınar yaprağı motifleri de bunlara ilave olmuştur. Natüralist üslubun yaratıcısı Nakkaş "Karamemi" dir. Kendisinin yarattığı bahar açmış ağaç motifi bir çocuk kaftan desenine, Topkapı Sarayında sünnet odası cephesinde, İznik Panosu gibi muhtelif süslemelerde başarılı bir şekilde uygulanmıştır."

Natüralist üslubun gelişmesindeki en önemli etkenlerden biri Türklerin doğaya ve çiçeğe karşı olan sevgi ve alakaları olmuştur. Saraylarda yetiştirilen çok çeşitli çiçeklerde döneminin sanatkarlarına ve ustalarına her zaman ilham kaynağı olmuştur.

"Her sanat dalındaki farklı malzemeler uygulanan natüralist üsluplu motiflerin şekillenmesini de etkilemişlerdir. Natüralist üsluplu motifler yalnız başına olduğu gibi geleneksel motiflerden olan Çintamani, Çin bulutu, hatayi, ay ve yıldız motifleri ile birlikte güzel kompozisyonlar oluşturularak da kullanılmıştır. Bu arada ustalar çiçeklerin doğal renklerini tutturmaya büyük özen gösterdiklerinden doğal güzellikle görüntüler elde edilmiştir. Kumaşlarda daha çok oval madalyon sistemi içinde uygulanmışlardır. Hemen bütün çiçeklerle birlikte kompozisyon şemaları içinde yer alan nergis, kasımpatı, süsen, yıldız, nar ve bahar çiçekleri bilhassa dekoratif niteliğinden dolayı nar ve ağaç üzerindeki elmalar doğadaki görüntüleri ile sanat eserlerini süslemişlerdir. Örneğin T.S.M'de elmalı kaftan adıyla anılan dikey dalgalı dallar üzerinde natüralist elma motifleri ile süslü kemha kumaşın deseninde güzel bir görüntü arz eder.

Dokuma sanatında kullanılan naturalist üslup geleneksel motiflerle birleştirilerek kompozisyonlar oluşturulmuş ve bir desen birliğine gidilmiştir. Bu üsluplarda figür hemen hemen hiç kullanılmamıştır; sadece küçük parçalarda naturalist tarzda hayvan ve kuş desenleri kullanılmıştır. "Natüralist çiçek motifinin yalnız ku1lanıldığı en iyi örneklerden biri T.S.M'de bulunan II. Selim'e ait şalvardır. Bu şalvarda, krem telli, kendinden hareli zemin üzerine çiçek renginde ipekle dokunmuş soğanlar ile beraber sümbül motifleri ile dolgulanmıştır. Kanuni'ye ait krem ince ipek elbise de natüralist üsluptaki karanfil ve lalelerden oluşan deseni insanı şaşırtıcı mükemmelliktedir."